Stadsgeschiedenis Boterdorp (1850-1950)

Behalve enkele grote zuivelfabrikanten, telden Zoetermeer en Zegwaart in de eerste helft van de 20e eeuw tientallen boterboeren. Zij verkochten hun waren in de ruime omgeving van Zoetermeer.

In de negentiende eeuw werd Zoetermeer-Zegwaart ontsloten door de spoorlijn Den Haag-Utrecht, die in 1868 gereed kwam. Op de plaats van het huidige station Zoetermeer Oost stond een stationnetje, waar het wel niet zo vreselijk druk geweest zal zijn. Toch was dit een aanzet voor grotere bedrijvigheid in de dorpjes want de heren Van Well, Brinkers en Van der Hagen begonnen in de tweede helft van de vorige eeuw hun bedrijven in Zoetermeer. Van Well was de oprichter van de Spar, nu een bedrijf met vertakkingen over heel Europa. Margarinefabrikant Brinkers was tot voor kort gevestigd in Zoetermeer en produceert naast vele andere zaken o.a. het bekende Leeuwenzegel, Wajang en Bak en Braad. Van der Hagen ten slotte was de oprichter van Nutricia. Miljoenen baby's zijn gevoed met de producten van Nutricia en ontelbare kinderen drinken er Chocomel van. Nutricia is nog steeds in Zoetermeer gevestigd.

Nutricia 20521
Nutricia

In de jaren (19)30 waren hier maar liefst vijftig 'boterboeren' gevestigd. Heel bekend waren bijvoorbeeld de minipakjes margarine, die grotendeels door de Zoetermeerse firma Van der Spek verpakt werden onder de naam 'Zoetermeers Roem'.

Nutricia 20524
Nutricia

Een onderzoek naar de activiteiten van de boterboeren die sinds het einde van de 19e eeuw in Zoetermeer-Zegwaart actief waren, leverde een voorlopige lijst op, die u rechts op de pagina vindt. Ook staat daar de publicatie Zoetermeer zoals het was aan het begin van deze eeuw (Dorp zoals het was) met herinneringen aan het dorpsleven van timmerman Willem Veldhuizen aan Zoetermeer-Zegwaart in de jaren 1910-1920. Bijgevoegd is een gids Feestwijzer ter gelegenheid van de viering van de 100-jarige onafhankelijkheid van de Fransen uit 1913.
De Boerencourant en de Handelscourant tenslotte geven een beeld van de landbouw en de bedrijvigheid in de eerste helft van de 20e eeuw. In Proeven van Zoetermeerse zuivel is de zuivelbereiding en -handel bondig samengevat en komt onder andere het 19e-eeuwse fabriekje van Enthoven aan bod.